Εφυγε από τη ζωή ο Λίνος Μπενάκης ο οποίος υπήρξε μια σπουδαία και ξεχωριστή προσωπικότητα, ένας Ακαδημαϊκός υψηλού κύρους με ακούραστο πνεύμα και πλούσιο ερευνητικό και συγγραφικό έργο.
Ακολουθήστε το Start Media στο Google News!
Ψηφισμα του Ι.Π.
Το Πρυτανικό Συμβούλιο του Ιονίου Πανεπιστημίου, πληροφορούμενο τον θάνατο του
ΛΙΝΟΥ ΜΠΕΝΑΚΗ
συνήλθε στην 7/14-10-2022 Συνεδρία του και εκφράζει την οδύνη του για τον θάνατο του Λίνου Μπενάκη, επισημαίνοντας ότι ο εκλιπών υπήρξε καταξιωμένος επιστήμονας στον χώρο της Ιστορίας της Φιλοσοφίας, με ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την Βυζαντινή και Μεταβυζαντινή Φιλοσοφία, με εγνωσμένο κύρος, άρτια επιστημονική κατάρτιση, σπουδαία πνευματική συγκρότηση και ακαδημαϊκό ήθος. Άνθρωπος πολυδιάστατος και εκλεπτυσμένος, με παιδεία και καλλιέργεια, στήριξε εμπράκτως το Ιόνιο Πανεπιστήμιο από τη θέση του Αντιπροέδρου της Διοικούσας Επιτροπής του (1990-1994).
Υπήρξε εμπνευσμένος ερευνητής, με ποιοτικό και πρωτοπόρο έργο, το οποίο αφήνει ως πολύτιμη παρακαταθήκη.
Ήταν εξαίρετος άνθρωπος, με ακεραιότητα, ευγένεια, και πνεύμα ανιδιοτελούς προσφοράς.
Εκ μέρους όλης της Πανεπιστημιακής κοινότητας εκφράζουμε την οδύνη μας για τον θάνατό του και τα ειλικρινή συλλυπητήριά μας προς την οικογένειά του.
Ας είναι η μνήμη του αιώνια!
Επιπλέον, το Πρυτανικό Συμβούλιο του Ιονίου Πανεπιστημίου ομοφώνως αποφάσισε τα ακόλουθα:
Να αποσταλεί στέφανος κατά την εξόδιο ακολουθία.
Να κυματίζει μεσίστια η σημαία στο κτήριο της Ιονίου Ακαδημίας το Σάββατο 15 Οκτωβρίου 2022, ημέρα της εξοδίου ακολουθίας.
Να εκφρασθούν τα βαθιά συλλυπητήρια της Πανεπιστημιακής Κοινότητας και να επιδοθεί το παρόν, ως ψήφισμα, στην οικογένειά του.
Να αναρτηθεί το παρόν, ως ψήφισμα, στην ιστοσελίδα του Ιονίου Πανεπιστημίου.
Ποιος ήταν ο Λίνος Γ. Μπενάκης
Ο Λίνος Γ. Μπενάκης (Κέρκυρα, 31 Ιανουαρίου 1928 – 12 Οκτωβρίου 2022)[2] ήταν Έλληνας ιστορικός της φιλοσοφίας, καθηγητής πανεπιστημίου και ερευνητής. Σύζυγός του ήταν η νομικός, πολιτικός και ακαδημαϊκός Άννα Ψαρούδα-Μπενάκη.
Γεννήθηκε στην Κέρκυρα και έλαβε την βασικη παιδεία στο Α’ Γυμνάσιο Αρρένων Θεσσαλονίκης. Στη συνέχεια φοίτησε στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (1946-1950) και με υποτροφία του Ιδρύματος Κρατικών Υποτροφιών στο Πανεπιστήμιο της Κολωνίας (1957-1960), όπου ανακηρύχτηκε αριστούχος διδάκτωρ φιλοσοφίας. Υπήρξε μαθητής των καθηγητών Ιωάννη Κακριδή, Στυλιανού Καψωμένου, Νίκου Ανδριώτη, Αγαπητού Τσοπανάκη, Χαράλαμπου Γιέρου, και Λίνου Πολίτη, ενώ στο Πανεπιστήμιο της Κολωνίας παρακολούθησε τα μαθήματα και σεμινάρια του ιστορικού της φιλοσοφίας Paul Wilpert, τον οποίο είχε και επόπτη της διατριβής του. Από την Ελλάδα επόπτης των σπουδών του ήταν ο Βασίλειος Τατάκης. Ακόμη έτυχε υποτροφίας από το Γερμανικό Ίδρυμα Υποτροφιών Αλεξάντερ φον Χούμπολτ, ενώ παρέμεινε τέσσερα χρόνια στην Πρέβεζα και στην Αθήνα ως καθηγητής Μέσης Εκπαίδευσης. Το θέμα της διατριβής του ήταν «Σπουδές στα Υπομνήματα του Μιχαήλ Ψελλού», από την οποία θα επηρεαστούν οι πρώτες δημοσιεύσεις του στα γερμανικά.
Ερευνητική δραστηριότητα – Πνευματική στάση
Από το 1966 υπήρξε συνεργάτης του «Κέντρου Ερεύνης Ελληνικής Φιλοσοφίας της Ακαδημίας Αθηνών», του οποίου έγινε διευθυντής το 1971.[3] Εκεί είναι αρμόδιος για την έκδοση των τόμων της Επιστημονικής Επετηρίδας «Φιλοσοφία»,[4] όπου ο ίδιος δημοσιεύει σημαντικές μελέτες. Με την επετηρίδα αυτήν προωθήθηκε ο πρωτότυπος, δυναμικός και φιλοσοφικά επαρκής στοχασμός στην Ελλάδα.[5]. Στα πρώτα τεύχη της συναντήθηκε η Γενιά του ’30, όπως ο Ιωάννης Θεοδωρακόπουλος, Παναγιώτης Κανελλόπουλος και Κωνσταντίνος Τσάτσος, που συμμετέχουν στην εφορευτική επιτροπή του περιοδικού, με τη νέα γενιά των Ελλήνων φιλοσόφων της γενιάς του ’60. Μία από τις μεταγενέστερες απόψεις του Λίνου Μπενάκη όσον αφορά την εποχή εκείνη, είναι ότι εάν η γενιά του ’30 είχε ολοκληρώσει την πορεία της, θα είχε τη δυνατότητα, λόγω των πολιτικών και κοινωνικών συνθηκών, αλλά και των διεθνών εξελίξεων, να προχωρήσει σε αναγέννηση της πραγματικής και επιστημονικής ζωής στην Ελλάδα [6]. Τα δημοσιεύματα του Λίνου Μπενάκη αφορούν όλη την περίοδο της Ελληνικής Φιλοσοφίας, τους Αρχαίους, Βυζαντινούς και Μετα-βυζαντινούς χρόνους. Στην δεκαετία του 70 συνεχίζει την ερευνητική δραστηριότητά του και καταρτίζει μία βιβλιογραφία των έργων που αφορούν στη βυζαντινή φιλοσοφία, η οποία προστίθεται στην έκδοση της ελληνικής μετάφρασης του έργου του Βασίλειου Τατάκη, «Η Βυζαντινή Φιλοσοφία», την επιμέλεια της οποίας είχε ο ίδιος.[7] Η ερευνητική δραστηριότητά του συνεχίζεται ακατάπαυστα έκτοτε. Από το 1983 ως Επιστημονικός Συνεργάτης της Ακαδημίας Αθηνών ανέλαβε τη διεύθυνση της σειράς των κριτικών εκδόσεων των «Βυζαντινών Φιλοσόφων» και των «Βυζαντινών Σχολίων στον Αριστοτέλη», που εκδίδει η Ακαδημία Αθηνών υπό την αιγίδα της Διεθνούς Εκδόσεως Ακαδημιών. Σε αυτήν την τελευταία σειρά, κατά το 2009 εκδόθηκαν του ίδιου τα Σχόλια του Μιχαήλ Ψελλού στα Φυσικά του Αριστοτέλη, με εκτενή εισαγωγή στα γερμανικά, στερεότυπο αρχαίο κείμενο και εκτεταμένη βιβλιογραφία.
Το έργο του
Συνέχιση και θεμελίωση της σπουδής της Βυζαντινής φιλοσοφίας
Η επιρροή του Τατάκη και του Wilpert στο έργο του Λίνο Μπενάκη υπάρχει στην αφετηρία της διαδρομής του. Το αρχικό ενδιαφέρον για τη φιλοσοφία του Αριστοτέλη και τη συνέχειά της στη βυζαντινή φιλοσοφία εξελίχτηκε σε προσπάθεια συνέχισης της σπουδής της βυζαντινής φιλοσοφίας, που οδήγησε στη θεμελίωση και κατάδειξη της αυτονομίας της ως επιστημονικού κλάδου. Μεγάλη έμφαση δόθηκε στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της, που συνδέονται με τις ιστορικές συνθήκες ανάπτυξής της, αλλά και με τη δυνατότητα συγκρότησης ενός διαχρονικού corpus γνώσης. Για την επίτευξη αυτού του έργου κρίθηκε απαραίτητη η δρομολόγηση της κριτικής έκδοσης και δημοσίευσης ανέκδοτων και άγνωστων κειμένων της βυζαντινής φιλοσοφίας. Έτσι υπό την εποπτεία του Λίνου Μπενάκη εργάστηκε μια πλειάδα ερευνητών για τη φιλολογική και φιλοσοφική ανάδειξη και παρουσίαση του έργου των Βυζαντινών φιλοσόφων, όπως είναι οι: Μιχαήλ Ψελλός, Νικόλαος Μεθώνης, Νικηφόρος Βλεμμύδης, Γεώργιος Παχυμέρης, Μανουήλ Ολόβωλος, Πρόχωρος Κυδώνης, Βαρλαάμ Καλαβρός, Θεοφάνης Νικαίας, Δημήτριος Κυδώνης, Πλήθων (Γεώργιος Γεμιστός). Παράλληλα προβλήθηκε το έργο των Βυζαντινών σχολιαστών του Αριστοτέλη, όπως των Αρέθα Καισαρείας, Μιχαήλ Ψελλού, Γεώργιου Παχυμέρη. Και οι δύο αυτές σειρές εκτός της κριτικής έκδοσης κειμένου, περιλαμβάνουν εισαγωγές και μετάφραση σε ευρωπαϊκές γλώσσες, με ερμηνευτικά και φιλοσοφικά σχόλια. Αποκαθίσταται έτσι σταδιακά ο ελλείπων κρίκος της ελληνικής φιλοσοφίας, όπως εμφανίστηκε στην περίοδο του Βυζαντίου, καθώς ρίχτηκε φως σε αγνοημένα έργα και μορφές της ελληνικής πνευματικότητας του παρελθόντος. Η μεγάλη συμβολή του Λίνου Μπενάκη στη θεμελίωση της σπουδής της βυζαντινής φιλοσοφίας περιστρέφεται γύρω από τρεις άξονες: α) την παρουσίαση του ερευνητικού status των θεμάτων προς εξέταση, β) την ανάλυση και ανάδειξη των θέσεων των Βυζαντινών φιλοσόφων, και γ) την ενδελεχή ιστορικο-φιλοσοφική προσέγγιση, που καταλήγει σε συνόψιση των αποτελεσμάτων της. Έτσι, αναδεικνύεται ο πρωτότυπος φιλοσοφικός στοχασμός, εντασσόμενος στο ευρύτερο πεδίο παραγωγής του. Με αυτόν τον τρόπο εισήχθη για πρώτη φορά η διακειμενικότητα στη μελέτη της βυζαντινής φιλοσοφίας, που στηρίζεται στο και στηρίζει το φιλοσοφικό πλαίσιο. Ωστόσο, δεν συγκροτείται μόνο ένα δίκτυο από αναφορές του ενός κειμένου σε άλλα, αλλά η δομική πραγματικότητα των Βυζαντινών κειμένων εντάσσεται σε μια μακράς διάρκειας ιστορική εξέλιξη. Έτσι καθίστανται εναργείς οι κοινοί τόποι και οι συμβάσεις που κρύβονται πίσω από την πρώτη ανάγνωση, και η ερμηνεία προχωρά στον φωτισμό όχι μόνο του νοήματος, αλλά και των σημειολογικών συνδηλώσεών του. Με άλλα λόγια, τίθενται οι βάσεις για την ανύψωση ενός στέρεου οικοδομήματος γνώσης, και προδιαγράφεται η μελλοντική πορεία του [8].
Ιστορικο-κριτική μέθοδος
Η μέθοδος στην οποία στηρίχτηκε το έργο του Λίνου Μπενάκη χαρακτηρίστηκε ως ιστορικο-κριτική,[9] εφόσον συνδυάζει την αυστηρή φιλοσοφική τεκμηρίωση και επεξεργασία των πορισμάτων της έρευνας, με μία ιδιαίτερη ερμηνεία του εκάστοτε προβλήματος, που προέρχεται από την συνολική εποπτεία όχι μόνο του έργου κάθε συγγραφέα, αλλά και του πλέγματος θέσεων και στοχασμών σε άμεση ή έμμεση σχέση προς το ζητούμενο. Διανοίγεται τοιουτοτρόπως η προοπτική της αναδίφησης στο ιστορικό παρελθόν, το οποίο δεν καθίσταται απλώς προσιτό, αλλά τοποθετείται στην κατάλληλη απόσταση για να εξεταστεί όσο το δυνατόν πιο αντικειμενικά και ορθολογικά. Η ιστορικο-κριτική μέθοδος δεν χρησιμοποιήθηκε αποκλειστικά για την κριτική έκδοση ή επανέκδοση κειμένων, αλλά για την ανάδειξη της ιδιαιτερότητας που αποτέλεσε ο Βυζαντινός στοχασμός στη μακραίωνη φιλοσοφική παράδοση της Ελλάδας.
Ακαδημαϊκή διδασκαλία – Οργανισμοί – Συνέδρια – Βραβεία
Κατά το 1984 ο Λίνος Μπενάκης δίδαξε στο Πανεπιστήμιο Πρίνστον των Η.Π.Α., ενώ το 1987-88 ήταν επισκέπτης καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Κρήτης (Ρέθυμνο), στο οποίο θα διδάξει και πάλι στην πρώτη δεκαετία του εικοστού πρώτου αιώνα. Επίσης, κατά την περίοδο 1990-1994 διετέλεσε αντιπρόεδρος του Ιονίου Πανεπιστημίου στην Κέρκυρα. Η προσφορά και η σπουδαιότητα του έργου του Λίνου Μπενάκη κέρδισε γρήγορα ευρεία αναγνώριση και αποδοχή από την επιστημονική κοινότητα.[10] Έτσι εκλέχτηκε μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της «Διεθνούς Εταιρείας για τη Σπουδή της Μεσαιωνικής Φιλοσοφίας» για δέκα χρόνια (1982-1992) και ορίστηκε πρόεδρος της «Επιτροπής Βυζαντινής Φιλοσοφίας» της ίδιας Εταιρείας. Από το 1983 ως συνεργάτης της Ακαδημίας Αθηνών είναι υπεύθυνος για τη «Φιλοσοφική Βιβλιοθήκη του Κληροδοτήματος της Έλλης Λαμπρίδη»[11] Συμμετείχε σε πολλά επιστημονικά συμπόσια και συνέδρια, ενώ υπήρξε κύριος διοργανωτής αρκετών εξ αυτών. Σημαντικά υπήρξαν το Συμπόσιο με θέμα «Ο Νεοπλατωνισμός και η Μεσαιωνική Φιλοσοφία» τον Οκτώβριο του 1995 στην Κέρκυρα, όπως και το Συμπόσιο για τη βυζαντινή φιλοσοφία που διοργανώθηκε το 1997 επ’ ευκαιρία του εορτασμού της Θεσσαλονίκης ως πολιτιστικής πρωτεύουσας της Ευρώπης. Στις 13 Δεκεμβρίου 1995 του απονεμήθηκε ο τίτλος του Επίτιμου Διδάκτορος του Τμήματος Φιλοσοφίας, Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, ενώ την ίδια χρονιά ίδρυσε την «Ομάδα Εργασίας για την Σπουδή της Βυζαντινής φιλοσοφίας στην Ελλάδα», η οποία συγκέντρωσε και οργάνωσε την έρευνα μελετητών από όλη την ελληνική επικράτεια. Είναι μέλος πολλών οργανώσεων, οργανισμών με επιστημονικό και ανθρωπιστικό ενδιαφέρον, και συμμετέχει στις Συντακτικές Επιτροπές διεθνών περιοδικών, όπως το «Medieval Philosophy and Theology»[12], «European Journal of Science and Theology»[13] κ.α. Σε ομιλία του [14] στην Ημερίδα της Ακαδημίας Αθηνών στις 7 Δεκεμβρίου του 2010 για τις «Πολιτιστικές ρίζες της Ευρώπης», με αφορμή το βιβλίο του Γάλλου καθηγητή Sylvain Gouguenheim, «Ο Αριστοτέλης στο Μον-Σαιν-Μισέλ. Οι Ελληνικές ρίζες της Χριστιανικής Ευρώπης», υποστήριξε τις θέσεις του συγγραφέα, οι οποίες έτυχαν αρνητικής κριτικής από «ισλαμόφιλους», και αναφέρθηκε στη συμβολή του ελληνικού Βυζαντίου στη διάδοση του Αριστοτελισμού στη Δύση [15].
Για το βιβλίο του «Προτρεπτικός επί φιλοσοφίαν του Ιαμβλίχου Χαλκιδέως» (εκδόσεις Ακαδημίας Αθηνών), τιμήθηκε με το Κρατικό Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης Απόδοσης Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας στα Νέα Ελληνικά (2013) [16]. Την βράβευση αυτή επέκρινε ο καθηγητής θεατρικών σπουδών του Πανεπιστημίου Πατρών, και υποψήφιος στην ίδια κατηγορία, Θεόδωρος Κ. Στεφανόπουλος χαρακτηρίζοντας το έργο προβληματικό καθώς και ότι βρίθει εξόφθαλμων παρανοήσων του αρχαίου κειμένου[17].
Η Εταιρεία Φίλων Παναγιώτη Κανελλόπουλου (ΕΦΠΚ) σε εκδήλωσή της στις 22 Φεβρουαρίου 2017 στην Αθηναϊκή Λέσχη ανακήρυξε τον πρώην πρόεδρό της Λίνο Μπενάκη Επίτιμο Πρόεδρο για να τιμήσει τη μακρόχρονη προσφορά του. Κεντρικός ομιλητής ήταν ο πρώην υπουργός και βουλευτής Β’ Αθηνών Νίκος Δένδιας[18].
Στο Διεπιστημονικό Συνέδριο “Θεός, Κόσμος, Άνθρωπος στην Βυζαντινή Διανόηση. Αφιέρωμα στην Χιλιετία από Γεννήσεως του Μιχαήλ Ψελλού, Ύπάτου των Φιλοσόφων”, που πραγματοποιήθηκε στις 7-8 Ιουνίου 2018 στη Φιλοσοφική Σχολή του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών υπό την Ευλογία του Παναγιωτάτου Οικουμενικού Πατριάρχου κκ. Βαρθολομαίου και την αιγίδα της Κοσμητείας της Φιλοσοφικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών αποδόθηκε Τιμητική Διάκριση προς τον Λίνο Μπενάκη, ενώ περί της προσωπικότητάς του και του επιστημονικού έργου του ομίλησε ο καθηγητής Φιλοσοφίας του Πανεπιστημίου Πατρών Χρήστος Τερέζης. Ο τιμώμενος εκφώνησε ομιλία με θέμα “Σεμιναριακή εργασία: η διεθνής έρευνα για το έργο του Μιχαήλ Ψελλού”. Στο συνέδριο συμμετείχαν ιδιαίτερα αξιόλογοι ακαδημαϊκοί και ερευνητές της ιστορίας της αρχαίας ελληνικής, βυζαντινής και νεώτερης φιλοσοφίας[19].
πηγη: WIKIPEDIA
