Το Πάσχα στην Κέρκυρα είναι ένα σύνθετο μίγμα από Ενετικές και Ορθόδοξες θρησκευτικές παραδόσεις, με επιρροές από τα βενετικά πρότυπα και τα τοπικά πολιτιστικά χαρακτηριστικά. Eίναι η μεγαλύτερη γιορτή της Χριστιανοσύνης και στην Κέρκυρα τελείται, με την Αίγλη και την Λαμπρότητα που πραγματικά δεν συναντά κανείς, πουθενά αλλού στον κόσμο. Η Κέρκυρα, πανέμορφη όπως είναι, στα υπέροχα χρώματα της ωραιότερης εποχής του χρόνου, της Άνοιξης, σε συνδυασμό με την κορύφωση του Θείου δράματος, αποτελεί αξέχαστη εμπειρία για τους Έλληνες και ξένους επισκέπτες, που μετά την πρώτη τους επίσκεψη, ακολουθεί κι άλλη. Κι άλλη. Κι άλλη….
Ακολουθήστε το Start Media στο Google News!
Αλλά… και για τους ντόπιους. Κάθε φορά είναι σαν την πρώτη φορά.
Πάσχα για έναν Κερκυραίο σημαίνει πολλά παραπάνω. Δεν είναι μία γιορτή που θα περάσει. Είναι πολλές στιγμές που θα ζήσει. Είναι μία περίοδος, για την οποία ζει όλο το χρόνο. Οι Θρησκευτικές παραδόσεις, ιδιαίτερα με τον τοπικό τους χαρακτήρα, αποτελούν τρόπο ζωής. Πάσχα για έναν Κερκυραίο, δεν είναι τέσσερις μέρες, ούτε μία Εβδομάδα. Είναι όλη η Σαρακοστή. Είναι οι ακολουθίες των Χαιρετισμών της Παναγίας κάθε απόγευμα παρασκευής, Ο Ακάθιστος Ύμνος, οι κατανυκτικοί Εσπερινοί. Είναι όλες αυτές οι ευλαβικές λειτουργίες της Χριστιανικής Εκκλησίας, ο εορτασμός της Μεγάλης Εβδομάδας και η κορύφωση του Θείου δράματος. Όλη αυτή η ψυχική έξαρση, μετατρέπεται σε μία συγκινησιακή πνευματική κατάσταση, μία γλυκιά εσωτερική χαρμοσύνη, που όταν ενσωματώνεται με τις τοπικές παραδόσεις, το αποτέλεσμα είναι… πάθος.
Η συμμετοχή στις εκδηλώσεις είναι απερίγραπτη. Χιλιάδες Κερκυραίοι θα συμμετέχουν σε όλες τις λιτανείες και τους επιταφίους, σε όλο το νησί. Μουσικοί των φιλαρμονικών, μαθητές, πρόσκοποι κ.α., απ’ το Βορρά μέχρι το Νότο. Γιατί… γι’ αυτούς είναι ιερή υποχρέωση. Ψυχική αγαλλίαση. Είναι τάμα. Υπόσχεση στον ίδιο τους τον εαυτό. Στον Προστάτη Άγιο. Τον Άγιο Σπυρίδωνα. Στη Χάρη του. Να τους χαρίζει υγεία και του χρόνου να είναι πάλι εδώ. Δεν θα κουραστούν καθόλου. Δεν θα ταλαιπωρηθούν. Η σκέψη ότι συνοδεύουν τον Προστάτη Άγιο Σπυρίδωνα στην περιφορά του στους δρόμους και τα καντούνια της παλιάς πόλης, είναι κάτι ανώτερο.
Αλλά κι όσοι απλά παρακολουθούν, συμμετέχουν. Βουρκωμένοι. Από το άκουσμα των πένθιμων εμβατηρίων των φιλαρμονικών… υποκλίνονται μπροστά στο σκήνωμα του Αγίου. Άλλοι γονατίζουν κι άλλοι ξαπλώνουν για να περάσει ο Άγιος από πάνω τους. Να νιώσουν την Αγιότητα Του και να λάβουν τη Χάρη Του. Τούτα τα συναισθήματα, μόνο αν είσαι Κερκυραίος μπορείς να τα αντιληφθείς. Να τα καταλάβεις. Τη συγκίνηση και την αγαλλίαση. Την αγάπη και την ευχαρίστηση.
Όμορφα συναισθήματα με τα οποία…. Γεμίζεις.
Τα μοναδικά αυτά έθιμα στην Κέρκυρα που σχετίζονται με το Πάσχα ξεκινάνε από…
Το Σάββατο του Λαζάρου.
Κάθε χρόνο την παραμονή του Σαββάτου του Λαζάρου, μετά τη δύση του ηλίου στο χωριό Επίσκεψη στη βόρεια Κέρκυρα, η τοπική χορωδία, αλλά και πλήθος κόσμου, τραγουδάνε τα «Κάλαντα του Λαζάρου» σε όλες τις γειτονιές του χωριού, ενώ οι νοικοκυρές κερνάνε ντόπιους, σαρακοστιανούς μεζέδες και τοπικό κόκκινο κρασί. Τα κάλαντα εξιστορούν όλη την ιστορία της Ανάστασης του Λαζάρου και ψάλλονται στην κερκυραϊκή διάλεκτο.
Το απόγευμα του Σαββάτου, στο Δημοτικό Θέατρο Κέρκυρας, είθισται να πραγματοποιείται Συναυλία θρησκευτικής μουσικής, από τη δημοτική χορωδία Κέρκυρας «San Giacomo» σε συνεργασία με τη Συμφωνική Ορχήστρα «Φιλαρμονικής Εταιρείας Κέρκυρας»
Την Κυριακή των Βαΐων,
πραγματοποιείται η λιτανεία του Σκηνώματος του Αγίου Σπυρίδωνα σε ανάμνηση της απαλλαγής του νησιού από την επιδημία της πανώλης το 1630.
Τη Μ. Δευτέρα ,
οι νοικοκυρές της Κέρκυρας ξεκινούν την παρασκευή των παραδοσιακών κερκυραϊκών τσουρεκιών τις «φογάτσες» και τις «κολομπίνες».Η φογάτσα είναι παραδοσιακό Κερκυραϊκό τσουρέκι, βενετσιάνικης προέλευσης και αποκαλείται ως το «πασχαλινό ψωμί της Κέρκυρας». Έχει στρογγυλό σχήμα και στη μέση φέρει ένα κόκκινο αυγό, και βασίζεται σε βενετσιάνικη συνταγή.
Τη Μ. Τρίτη,
ψάλλεται στις εκκλησίες αλλά και υπαίθρια από χορωδίες του νησιού, το «τροπάριο της Κασσιανής». Το βράδυ της Μ. Τρίτης, ο Οργανισμός Κερκυραϊκών Εκδηλώσεων διοργανώνει κάθε χρόνο στο Περιστύλιο των Παλαιών Ανακτόρων Μουσική Ποιητική Βραδιά.
Τη Μ. Τετάρτη,
τα φανάρια στους δρόμους της πόλης, στο Λιστόν και τα Ανάκτορα φωτίζονται με μωβ χρώμα όπως και ο σταυρός στο Παλαιό Φρούριο της πόλης, για να τονιστεί η θλίψη που επικρατεί από τα Άγια Πάθη.
Τη Μ. Πέμπτη,
στον Καθολικό Καθεδρικό Ναό «Duomo», γίνεται αναπαράσταση της νίψεως των ποδιών των Αποστόλων από τον Ιησού.Σύμφωνα με τη θρησκευτική παράδοση, ο Ιησούς έπλυνε τα πόδια των 12 μαθητών του.Η αναβίωση αυτή ονομάζεται «Τελετή του Νιπτήρα» και αναπαρίσταται από τον Αρχιεπίσκοπο των Καθολικών, ο οποίος πλένει τα πόδια 12 πιστών. Κατά την ακολουθία των Αγίων Παθών, σε χωριά του νησιού αναβιώνει το έθιμο του πλεξίματος του «γαϊτανιού». Το έθιμο διαδραματίζεται μέσα στο χώρο της εκκλησίας. Οι γυναίκες πλέκουν με κροσσοβέλονο το γαϊτάνι, το οποίο είναι ένα πλεγμένο κορδόνι από μεταξωτές κλωστές. Το πλέξιμο γίνεται κάθε φορά που απαγγέλλεται Ευαγγέλιο.
Επίσης, τις 9:00 το βράδυ στα καντούνια της πόλης ακούγεται η ” πρόβα generale” των Φιλαρμονικών της πόλεως με τα πένθιμα κομμάτια που παίζονται τη Μεγάλη Παρασκευή και το Μεγάλο Σάββατο.
Τη Μ. Παρασκευή,
από τις 2 το μεσημέρι ξεκινά η περιφορά των επιταφίων στα καντούνια και τις πλατείες της πόλης και διαρκεί μέχρι τις 10 το βράδυ όπου θα ξεκινήσει η περιφορά του Επιταφίου της Μητροπόλεως. Οι επιτάφιοι είναι 33, όσα και τα χρόνια του Χριστού.
Κάθε Επιτάφιος συνοδεύεται από χορωδία, Φιλαρμονική, μεγάλα κεριά «τόρτσες», μανουάλια και πανύψηλα λάβαρα και φλάμπουρα «σκόλες». Συνοδεύονται επίσης από σχολεία, προσκόπους, οδηγούς και Ερυθροσταυρίτισσες.
Το Μεγάλο Σαββάτο,
Νωρίς το πρωί, στις 6.00, στον Ιερό Ναό της Παναγίας των Ξένων, αναβιώνει το έθιμο του σεισμού που προκαλείται με θόρυβο και κούνημα όλων των εικόνων και καντηλιών του ναού. Οι πιστοί χτυπούν τα στασίδια προκειμένου να προκαλέσουν τεχνητό σεισμό και να αναπαραστήσουν το σεισμό που ακολούθησε την Ανάσταση του Ιησού, σύμφωνα με την Αγία Γραφή.
Στις 9.00 το πρωί από το Ναό του Αγίου Σπυρίδωνα ξεκινά η λιτανεία του Αγίου που καθιερώθηκε το 1550, όταν η Κέρκυρα σώθηκε από λιμό, με τη συνοδεία των τριών φιλαρμονικών της πόλης, σχολείων και προσκόπων. Ταυτόχρονα γίνεται και η περιφορά του Επιταφίου, σε αντίθεση με τα υπόλοιπα μέρη της Ελλάδας, που οι επιτάφιοι βγαίνουν τη Μ. Παρασκευή. Είναι ένα έθιμο που διατηρείται από το 1574.
Στις 11 το πρωί, με το σήμα της πρώτης Ανάστασης και όταν ο Μητροπολίτης ψάλλει το «Ἀνάστα, ὁ Θεός, κρῖνον τὴν γῆν», οι καμπάνες όλων των εκκλησιών της πόλης χτυπούν χαρμόσυνα και οι κάτοικοι από τα μπαλκόνια τους ή τα παράθυρά τους ρίχνουν τους μπότηδες. Οι μπότηδες είναι πήλινα κανάτια, γεμάτα νερό, με στενό στόμιο και δυο χερούλια στο πλάι, δεμένα με κόκκινες κορδέλες . Τα μπαλκόνια και τα παράθυρα είναι στολισμένα με ένα κόκκινο πανί.
Είναι ένα έθιμο που γιορτάζεται μόνο στην Κέρκυρα και που έχει ρίζες από τα ενετικά χρόνια της κατοχής του νησιού. Οι Βενετοί τότε καθολικοί έσπαγαν τις παλιές στάμνες την Πρωτοχρονιά, ως «φόρο» στο νέο χρόνο, προκειμένου να τους φέρει καινούργια αγαθά στο σπιτικό τους. Οι ορθόδοξοι Κερκυραίοι, υιοθέτησαν το έθιμο και το μετέφεραν χρονικά στο Πάσχα, που οι Ενετοί τους επέτρεπαν να γιορτάσουν μόνο το μεσημέρι.
Το σπάσιμο των κανατιών συμβολίζει την απομάκρυνση της κακοτυχίας, γι αυτό μέχρι και σήμερα τα κομμάτια από τους σπασμένους «μπότηδες» τα παίρνουν στο σπίτι τους οι Κερκυραίοι αλλά και πολλοί επισκέπτες του νησιού, προκειμένου να τους φέρουν καλοτυχία και ευμάρεια.
Και αυτό το έθιμο συνοδεύεται από τις φιλαρμονικές του τόπου. Αμέσως μόλις ολοκληρωθεί το σπάσιμο των κανατιών, οι Φιλαρμονικές βγαίνουν και πάλι στους δρόμους της πόλης παίζοντας το εμβατήριο «Μην φοβάστε Γραικοί».
Η υποδοχή του Αγίου Φωτός πραγματοποιείται στην κεντρική μεγάλη πλατεία «Σπιανάδα», και μεταφέρεται στο Ναό της Αγίας Παρασκευής και ξεκινάει η Ακολουθία της Αναστάσεως. Λίγο πριν τα μεσάνυχτα, η ακολουθία της Ανάστασης μεταφέρεται στο πάλκο της Πάνω Πλατείας. Εκεί τελείται η Ανάσταση και ψάλλεται το «Χριστός Ανέστη», και τον ουρανό κάνουν μέρα αμέτρητα βεγγαλικά και πυροτεχνήματα, με τις τρεις Φιλαρμονικές της πόλεως να παίζουν το εμβατήριο «Μην φοβάστε Γραικοί».
Την Κυριακή του Πάσχα,
Από νωρίς το πρωί στο ιστορικό κέντρο της πόλης λιτανεύονται οι εικόνες της Αναστάσεως, με την συνοδία ολιγομελών τμημάτων των φιλαρμονικών, των σχολείων και των προσκόπων. Παράλληλα στα σπίτια, ξεκινά… τι άλλο;;; το ψήσιμο του οβελία.
