Ακολουθήστε το Start Media στο Google News! 

What was the Good Friday agreement? Signed on 10 April 1998, the Belfast agreement was a pact by unionist and nationalist leaders to share power in Northern Ireland through a new devolved government.

Held up as a model for peace, the historic agreement ended decades of violence in Northern Ireland over 58 tense hours.

The historic Good Friday agreement that ended three decades of the Troubles, brought peace to Northern Ireland and saw the Irish Republican Army, IRA, and others lay down their arms, is 25 years old this Easter.

It was signed on 10 April 1998, which fell on Good Friday that year, and led to a joint Nobel peace prize for David Trimble and John Hume, leaders of the Ulster Unionist party and the Social Democratic and Labour Party.

Although the power-sharing government the agreement established is suspended over a Brexit row, it is seen as such a diplomatic achievement that the anniversary is being marked by visits from US president, Joe Biden, former president Bill Clinton, King Charles, UK former prime minister Tony Blair, and Ireland’s former prime minister Bertie Ahern.

Getting Sinn Féin and unionists in the same building was a feat in itself.

“The level of hatred was a shock to me,” Ahern recently told Oireachtas TV.  “I mean these people had never dealt with each other; they refused to share TV studios, radio studios, and they had no knowledge of each other.”

Why is the Good Friday agreement/Belfast agreement so significant?

The Americans have long hailed the agreement as a model that has yet to be bettered to end conflict between opposing ethnicities or communities. But they are not the only ones.

John Taylor, a key member of the peace talks, recently recalled: “I remember bringing the Belfast agreement to Ramallah to give a copy to Arafat. I said, ‘Here’s the basis on which you should get an agreement between Palestine and Israel’.”

But the main reason some of the most important political figures are gathering in Belfast is to try to re-assert the narrative for Northern Ireland after the turbulent Brexit years. The big prize has been enduring peace, they will say. And there is unfinished work to ensure the peace process continues, particularly in relation to endemic paramilitary activities in drug wars and illegal moneylending.

What was the Good Friday agreement? Signed on 10 April 1998, the Belfast agreement was a pact by unionist and nationalist leaders to share power in Northern Ireland through a new devolved government.

It was a masterclass in constructive ambiguity, allowing all sides to agree to disagree and maintain their opposing goals, albeit through peaceful means. It also set up the process for the later decommissioning of arms and the controversial release of prisoners, including killers of police officers, from prisons as a means of persuading the IRA to swap the Armalite for the ballot box.

It was seen as a huge diplomatic feat and the culmination of a week of negotiations led by Blair, Ahern and US senator George Mitchell, with Lord Trimble representing the unionists. (The DUP did not participate in the talks.)

All-party talks, chaired by Mitchell, began in 1996, and collapsed a year later. But they established a process and the six Mitchell principles that eventually brought Sinn Féin in, committing to democracy through exclusively peaceful means, total disarmament and the renunciation of the use of force and an end to punishment beatings.

In April 1998, with a draft agreement to negotiate and talks back on, the effort was to keep the unionists in the room. Lord Trimble recalled last month how he pulled the unionists out of talks just moments after they started when an Irish minister objected to an agenda point centring on the legitimacy of Northern Ireland’s right to be in the United Kingdom. This was a huge issue at the time because Ireland’s territorial claim to the six counties of Northern Ireland was written into its constitution.

In due course Ireland changed its constitution to remove the 62-year-old territorial claim on the six counties of N. Ireland after referendum.

Talks lurched from crisis to crisis with parties barely getting any sleep in the 58 hours between Wednesday 8 April and the historic announcement on 10 April.

Clinton was available by phone on demand to keep the talks alive. So critical were the hours between 8 April and 10 April that Bertie Ahern helicoptered back to Belfast after his mother died, returning a few hours later to Dublin for her funeral and flying back up to Northern Ireland after her burial to rescue the talks, which were once again near collapse.

Ahern recalls that talks on the release of prisoners went from 2am to 6am on Good Friday, with a last-minute letter of comfort to the unionists from Tony Blair that would come back years later to haunt him.

Did all parties agree to the pact? No, the Democratic Unionist Party, headed by Ian Paisley, was opposed to the pact, and even protested outside Stormont while negotiations took place. And while the Ulster Unionist Party signed up to the agreement, the deal sparked bitter divisions in the party that was to later cost Trimble his job as leader.

How did it pass into law? By two referendums. In Northern Ireland, 71.12% voted in favour while south of the border, 94.39% voted in favour of the pact.

Has the Good Friday agreement worked? It took more than 18 months to get the devolved government up and running and at times the outlook for the peace process seemed bleak. In the 25 years since peace, Stormont has been out of action for at least nine years.

Many have asked whether the consociational government created by the agreement has passed its sell-by date, including former Northern Ireland secretary Brandon Lewis who described the deal as “fraying if not outright broken”. Ahern, then prime minister of Ireland, agrees that the agreement should be an evolving agreement but has urged patience, arguing reform talks can only happen once Stormont is restored.

Ποια ήταν η συμφωνία της Μεγάλης Παρασκευής; Η συμφωνία του Μπέλφαστ, η οποία υπογράφτηκε στις 10 Απριλίου 1998, ήταν ένα σύμφωνο μεταξύ ενωτιστών και εθνικιστών ηγετών για την νομή της εξουσίας στη Βόρεια Ιρλανδία μέσω μιας νέας αποκεντρωμένης κυβέρνησης.

Θεωρούμενη ως πρότυπο για την ειρήνη, η ιστορική συμφωνία έδωσε τέλος στη βία δεκαετιών στη Βόρεια Ιρλανδία μέσα σε 58 ώρες έντασης.

Η ιστορική συμφωνία της Μεγάλης Παρασκευής, που έβαλε τέρμα σε τρεις δεκαετίες ταραχών, έφερε ειρήνη στη Βόρεια Ιρλανδία και είδε τον Ιρλανδικό Δημοκρατικό Στρατό, IRA, και άλλους να καταθέτουν τα όπλα, συμπληρώνει 25 χρόνια αυτό το Πάσχα.

Υπεγράφη στις 10 Απριλίου 1998, μέρα που συνέπεσε με τη Μεγάλη Παρασκευή του ίδιου έτους, και οδήγησε σε ένα κοινό Νόμπελ ειρήνης για τον Ντέιβιντ Τρίμπλ και τον Τζον Χιουμ, ηγέτες του ‘Ενωτικού Κόμματος του Ulster’ και του ‘Σοσιαλδημοκρατικού και Εργατικού Κόμματος’.

Αν και η κυβέρνηση μοιράσματος της εξουσίας, που η συμφωνία θεσμοθέτησε, έχει ανασταλεί λόγω διαμάχης για το Brexit, θεωρείται τέτοιο διπλωματικό επίτευγμα ώστε η επέτειος σηματοδοτείται από επισκέψεις του προέδρου των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν, του πρώην προέδρου Μπιλ Κλίντον, του Βασιλιά Καρόλου, του πρώην πρωθυπουργού του Ην. Βασιλείου Τόνι Μπλερ και του πρώην πρωθυπουργού της Ιρλανδίας Μπέρτι Άχερν.

Βάζοντας Σιν Φέιν και Ενωτιστές στο ίδιο κτίριο ήταν από μόνο του κατόρθωμα.

«Ο βαθμός του μίσους ήταν ένα σοκ για μένα», είπε πρόσφατα ο Ahern στο Oireachtas TV. «Εννοώ ότι αυτοί οι άνθρωποι δεν είχαν ποτέ συναλλαγεί μεταξύ τους. Αρνούντο να μοιραστούν τηλεοπτικά στούντιο, ραδιοφωνικά στούντιο, και δεν γνώριζαν ο ένας τον άλλον».

Γιατί είναι τόσο σημαντική η συμφωνία της Μεγάλης Παρασκευής/ Συμφωνία του Μπέλφαστ;

Οι Αμερικανοί χαιρετίζουν εδώ και καιρό τη συμφωνία ως ένα μοντέλο που έχει ακόμη να βελτιωθεί για να τερματίσει τη σύγκρουση μεταξύ αντίπαλων εθνοτήτων ή κοινοτήτων. Αλλά δεν είναι οι μόνοι.

Ο John Taylor, μέλος-κλειδί των ειρηνευτικών συνομιλιών, πρόσφατα έφερε στη μνήμη: «Θυμάμαι να φέρνω τη συμφωνία του Μπέλφαστ στη Ραμάλα για να δώσω ένα αντίγραφο στον Αραφάτ. Είπα: «Εδώ είναι η βάση πάνω στην οποία πρέπει να κάνετε συμφωνία μεταξύ Παλαιστίνης και Ισραήλ».

Αλλά ο κύριος λόγος που μερικές από τις πιο σημαντικές πολιτικές προσωπικότητες συγκεντρώνονται στο Μπέλφαστ είναι για να προσπαθήσουν να επαναβεβαιώσουν το αφήγημα για τη Βόρεια Ιρλανδία μετά τα ταραχώδη χρόνια του Brexit. Το μεγάλο έπαθλο είναι η διαρκής ειρήνη, θα πουν. Και υπάρχει έργο που μένει να γίνει για να εξασφαλιστεί ότι η ειρηνευτική διαδικασία συνεχίζεται, ιδιαίτερα σε σχέση με τις ενδημούσες παραστρατιωτικές δραστηριότητες στους πολέμους των ναρκωτικών και της παράνομης διακίνησης χρημάτων.

Ποια ήταν η συμφωνία της Μεγάλης Παρασκευής; Υπογραφείσα στις 10 Απριλίου 1998, η συμφωνία του Μπέλφαστ ήταν ένα σύμφωνο ενωτιστών και εθνικιστών ηγετών για να διανείμουν εξουσία στη Βόρεια Ιρλανδία μέσω μιας νέας αποκεντρωμένης κυβέρνησης.

Ήταν ένα υπόδειγμα σε δημιουργική ασάφεια, που επέτρεπε όλες οι πλευρές να συμφωνήσουν ότι διαφωνούν και να διατηρήσουν τους αντιτιθέμενους στόχους τους αλλά με ειρηνικά μέσα. Καθιέρωσε επίσης τη διαδικασία για τον μετέπειτα αφοπλισμό των ενόπλων και για την αμφιλεγόμενη απελευθέρωση κρατουμένων (συμπεριλαμβανομένων δολοφόνων των αστυνομικών) από τις φυλακές ως μέσο για να πειστεί ο IRA να ανταλλάξει τα όπλα με τη κάλπη.

Θεωρήθηκε ως τεράστιο διπλωματικό επίτευγμα, κατάληξη μιας εβδομάδας διαπραγματεύσεων υπό τους Μπλερ, Άχερν και τον Αμερικανό γερουσιαστή Τζορτζ Μίτσελ, με τον Λόρδο Τρίμπλ να εκπροσωπεί τους Ενωτιστές. (Το DUP δεν μετείχε στις συνομιλίες.)

Οι συνομιλίες όλων των πλευρών, υπό την προεδρία του Μίτσελ, ξεκίνησαν το 1996 και κατέρρευσαν ένα χρόνο αργότερα. Αλλά καθιέρωσαν μια διαδικασία και τις έξι αρχές του Μίτσελ που τελικά έφεραν το Sinn Féin στο τραπέζι, δεσμεύοντάς το στην δημοκρατία δια αποκλειστικά ειρηνικών μέσων, στον πλήρη αφοπλισμό και την αποκήρυξη της χρήσης βίας και στον τερματισμό των τιμωρητικών ξυλοδαρμών.

Τον Απρίλιο 1998, με ένα προσχέδιο συμφωνίας διαπραγμάτευσης και επανέναρξης των συνομιλιών, η προσπάθεια ήταν να κρατήσουν τους Ενωτιστές στην αίθουσα. Ο Λόρδος Τριμπλ θυμήθηκε τον περασμένο μήνα πώς απέσυρε τους Ενωτιστές από τις συνομιλίες μόλις λίγες στιγμές αφότου ξεκίνησαν, όταν ένας Ιρλανδός υπουργός αντιτάχθηκε σε ένα σημείο της ημερήσιας διάταξης που επικεντρωνόταν στη νομιμότητα του δικαιώματος της Βόρειας Ιρλανδίας να βρίσκεται στο Ην. Βασίλειο. Αυτό ήταν ένα τεράστιο ζήτημα εκείνη την εποχή, επειδή η εδαφική αξίωση της Ιρλανδίας στις έξι κομητείες της Βόρ. Ιρλανδίας ήταν γραμμένη στο σύνταγμά της.

Σε εύθετο χρόνο η Ιρλανδία άλλαξε το σύνταγμά της για να αφαιρέσει την 62χρονη εδαφική αξίωση επί των έξι κομητειών της Βόρειας Ιρλανδίας μετά από δημοψήφισμα.

Οι συνομιλίες κυλούσαν από κρίση σε κρίση με τις πλευρές ελάχιστα να πηγαίνουν για ύπνο κατά τις 58 ώρες μεταξύ της Τετάρτης 8 Απριλίου και της ιστορικής ανακοίνωσης στις 10 Απριλίου.

Ο Κλίντον ήταν διαθέσιμος τηλεφωνικά όλες τις ώρες κρατώντας ζωντανές τις συνομιλίες. Τόσο κρίσιμες ήταν οι ώρες μεταξύ 8 Απριλίου και 10 Απριλίου ώστε o Μπέρτι Άχερν επέστρεψε με ελικόπτερο στο Μπέλφαστ για τον θάνατο της μητέρας του, ταξιδεύοντας λίγες ώρες αργότερα στο Δουβλίνο για την κηδεία, και πετώντας πίσω στη Βόρ. Ιρλανδία μετά την ταφή, για να σώσει τις συνομιλίες που για άλλη μια φορά ήταν κοντά στην κατάρρευση.

Ο Άχερν θυμάται ότι οι συνομιλίες για την απελευθέρωση των κρατουμένων έγιναν από τις 2 πμ έως τις 6 πμ της Μεγάλης Παρασκευής, με μια παρηγορητική επιστολή της τελευταίας στιγμής προς τους Ενωτιστές από τον Τόνι Μπλερ, η οποία θα τον στοίχειωνε χρόνια μετά.

Συμφώνησαν όλα τα μέρη στη συμφωνία; Όχι, το Δημοκρατικό Ενωτικό Κόμμα, με επικεφαλής τον Ian Paisley, ήταν αντίθετο, και μάλιστα διαδήλωνε έξω από το Stormont κατά την διάρκεια των διαπραγματεύσεων. Και ενώ το Ενωτικό Κόμμα του Όλστερ υπέγραψε τη συμφωνία, η συμφωνία πυροδότησε έντονες διαφωνίες στο κόμμα, γεγονός που αργότερα θα κόστιζε στον Trimble την θέση του ως ηγέτη.

Πώς έγινε η συμφωνία νόμος; Με δύο δημοψηφίσματα. Στη Βόρεια Ιρλανδία, το 71,12% ψήφισε υπέρ της συμφωνίας, ενώ νότια των συνόρων το 94,39% ψήφισε υπέρ της συμφωνίας.

Η συμφωνία της Μεγάλης Παρασκευής λειτούργησε; Χρειάστηκαν περισσότεροι από 18 μήνες για να τεθεί σε λειτουργία η αποκεντρωμένη κυβέρνηση και μερικές φορές οι προοπτικές της ειρηνευτικής διαδικασίας έμοιαζαν ζοφερές. Στα 25 χρόνια από την ειρήνη, το Στόρμοντ έμεινε εκτός λειτουργίας για τουλάχιστον εννέα χρόνια.

Πολλοί έχουν αναρωτηθεί εάν η κυβέρνηση συγκατοίκησης, που δημιουργήθηκε από τη συμφωνία, έχει ξεπεράσει την ημερομηνία λήξης της, περιλαμβανομένου του πρώην υπουργού Βόρ. Ιρλανδίας Brandon Lewis που περιέγραψε τη συμφωνία ως «φθαρθείσα, αν όχι εντελώς διαλυμένη». Ο Άχερν, τότε πρωθυπουργός της Ιρλανδίας, δέχεται ότι η συμφωνία πρέπει να είναι μια εξελισσόμενη συμφωνία, και ζήτησε υπομονή, υποστηρίζοντας ότι οι συνομιλίες για τη μεταρρύθμιση μπορούν να γίνουν μόνο αφού ξαναλειτουργήσει το Stormont (βουλή της Β. Ιρλανδίας).