Τον Απρίλιο, καθώς ο κόσμος ήταν απασχολημένος με την εισβολή του Βλαντιμίρ Πούτιν στην Ουκρανία, ένα μέλος του ΝΑΤΟ εξαπέλυσε επίθεση σε δύο από τα γειτονικά του εδάφη. Σε μια εκστρατεία βομβαρδισμού, η Τουρκία στόχευσε τα στρατόπεδα των Κούρδων μαχητών στο Ιράκ και τη Συρία, προκαλώντας ζημιές σε καταφύγια, αποθήκες πυρομαχικών και βάσεις.
Ακολουθήστε το Start Media στο Google News!
Η ειρωνεία πέρασε σε μεγάλο βαθμό απαρατήρητη. Αυτό δεν αποτελεί έκπληξη: Για πολύ καιρό, ο δυτικός κόσμος κάνει τα στραβά μάτια στη σκληρή μεταχείριση της Τουρκίας προς τους Κούρδους. Επί δεκαετίες, το τουρκικό κράτος καταδιώκει την κουρδική μειονότητα — περίπου το 18% του πληθυσμού — με καταστροφικό ζήλο. Χιλιάδες έχουν σκοτωθεί και περίπου ένα εκατομμύριο έχουν εκτοπιστεί σε μια εκστρατεία σκληρής εσωτερικής καταστολής. Όμως, τα δυτικά έθνη, εκτός από μια σύντομη περίοδο κατά την οποία η κουρδική αντίσταση αντιμετώπισε και εμπόδισε το Ισλαμικό Κράτος, σπάνια φαίνεται να ενδιαφέρονται.
Η μεταχείριση των Κούρδων από την Τουρκία βρίσκεται πλέον στο επίκεντρο — αλλά όχι επειδή οι σύμμαχοι έχουν αφυπνισθεί με την αδικία της συστηματικής καταπίεσης των Κούρδων. Αλλά, αντίθετα, επειδή η Τουρκία ουσιαστικά απειλεί να μπλοκάρει την είσοδο Φινλανδίας και Σουηδίας στο ΝΑΤΟ, εάν αυτές δεν συμφωνήσουν να πατάξουν τους Κούρδους μαχητές. Για τον Ερντογάν, βλέποντας μια ευκαιρία να εδραιώσει περαιτέρω την εθνικιστική του ατζέντα, είναι ένα τολμηρό παιχνίδι. Η χλιαρή απάντηση από τους ΝΑΤΟϊκούς του συμμάχους μέχρι στιγμής υποδηλώνει ότι μπορεί να βγει κερδισμένος.
Όπως και να έχει η κατάσταση, είναι βαθιά αποκαλυπτική. Για την Τουρκία, αυτή τονίζει για άλλη μια φορά το σθένος με το οποίο ο κ. Ερντογάν επιθυμεί να εξοντώσει τους Κούρδους, ενώ παράλληλα επιβεβαιώνει τη χώρα ως περιφερειακή δύναμη. Για την ίδια τη συμμαχία, το αδιέξοδο φέρνει στο φως γεγονότα που επί του παρόντος συσκοτίζονται. Το ΝΑΤΟ, το οποίο έχει από καιρό συναινέσει στη δίωξη των Κούρδων, απέχει πολύ από το να είναι μια δύναμη ειρήνης. Και η Τουρκία, μέλος από το 1952, το αποδεικνύει.
Η σύγκρουση της Τουρκίας με τους Κούρδους πάει πίσω, τουλάχιστον στα τέλη του 19ου αιώνα, όταν ο οθωμανικός συγκεντρωτισμός οδηγούσε σε φυλετικές εξεγέρσεις. Οι δύο πρώτες δεκαετίες της Τουρκικής Δημοκρατίας, που ιδρύθηκε το 1923, περιελάμβαναν την άρνηση της κουρδικής ταυτότητας, αυτονομίας και γλώσσας, τα οποία ήταν όλα βασικά στοιχεία της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Ακολούθησαν εξεγέρσεις αλλά καταπνίγηκαν βίαια. Αφού παρέμεινε σε μεγάλο βαθμό εν υπνώσει στις δεκαετίες του 1940 και του 1950, η κουρδική μαχητική αντίσταση γνώρισε μια αναβίωση, κάτω από επαναστατικά πανό. Το Εργατικό Κόμμα Κουρδιστάν, ή PKK, πρόβαλε μέσα σε αυτή την ατμόσφαιρα.
Η οργάνωση έχει χαρακτηριστεί τρομοκρατική ομάδα από την Τουρκία, τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ευρωπαϊκή Ένωση — και οι μέθοδοί της είναι πράγματι βίαιες. Κατά τη διάρκεια τεσσάρων δεκαετιών συγκρούσεων, το PKK συνέβαλε στην αιματοχυσία και είναι υπεύθυνο για τους θανάτους αμάχων καθώς και αξιωματούχων ασφαλείας. Ωστόσο, η μιλιταριστική προσέγγιση της Τουρκίας στο κουρδικό ζήτημα άφησε ελάχιστο χώρο για άλλες, πιο συμφιλιωτικές κουρδικές οργανώσεις.
Η χώρα γνώρισε μια άνοιξη κουρδικού ακτιβισμού στα τέλη της δεκαετίας του 1960 και του 1970, όταν πολλά αριστερά τουρκικά κινήματα και οργανώσεις επίσης εξέφρασαν αλληλεγγύη στους Κούρδους. Αλλά ένα πραξικόπημα το 1980 συνέτριψε σε μεγάλο βαθμό αυτές τις δυνάμεις, με εξαίρεση το PKK, τα περισσότερα στρατόπεδα του οποίου βρίσκονταν ήδη εκτός Τουρκίας.
Στα χρόνια μετά το πραξικόπημα, τα βαριά βασανιστήρια που υπέστησαν Κούρδοι ακτιβιστές διαφόρων οργανώσεων διόγκωσαν τις τάξεις του PKK. Πιο πικραμένοι έναντι του τουρκικού κράτους από ποτέ, πολλοί ακτιβιστές δεν θα έβλεπαν άλλο αποτελεσματικό σπίτι για τον αγώνα τους.
Τα πράγματα σήμερα δεν είναι πολύ καλύτερα: Οι ειρηνικές μορφές κουρδικού ακτιβισμού — όπως αυτές που οργανώνονται από το νόμιμο Λαϊκό Δημοκρατικό Κόμμα ή HDP — δέχονται συνεχείς επιθέσεις, με την κατηγορία για σύνδεση με το PKK. Η κυβέρνηση ισχυρίζεται επίσης ότι το PKK βρίσκεται σε συνεργασία με το κίνημα Γκιουλέν, πρώην σύμμαχο του κυβερνώντος κόμματος, που η κυβέρνηση κατηγορεί ότι ενορχήστρωσε μια αποτυχημένη απόπειρα πραξικοπήματος το 2016. Μέλη αυτών των δύο ομάδων ο κ. Ερντογάν ζητάει από τη Σουηδία και τη Φινλανδία να παραδώσουν.
Πού ήταν το ΝΑΤΟ σε όλα αυτά; Η στρατιωτική επέμβαση του 1980, που τουλάχιστον παθητικά επικυρώθηκε από τη συμμαχία, καθοδηγήθηκε από τον Κενάν Εβρέν, διοικητή των αντιανταρτικών δυνάμεων του ΝΑΤΟ. Οι δυτικές χώρες συνέχισαν να παρέχουν άφθονη υποστήριξη σε εκστρατείες εναντίον των Κούρδων τα επόμενα χρόνια, ακόμη και κατά τη διάρκεια των εξαιρετικά βίαιων συγκρούσεων του 1993-95. Καθώς οι εχθροπραξίες ξεκίνησαν ξανά τη δεκαετία του 2010, η Δύση παραμέλησε σε μεγάλο βαθμό τα εσωτερικά κύματα καταστολής και τις συνεχείς εισβολές της Τουρκίας σε Συρία και Ιράκ, όπου οι Κούρδοι είχαν από καιρό αναζητήσει καταφύγιο.
Εάν μια τέτοια σιωπή είναι τόσο επίμονη, γιατί ο κ. Ερντογάν επέλεξε αυτή τη συγκεκριμένη στιγμή για να εντείνει τις στρατιωτικές περιπέτειες; Η απάντηση είναι απλή: Οι εκλογές είναι προ των πυλών και η κυβέρνηση, παραβλέποντας τη χειρότερη οικονομική κρίση της χώρας εδώ και δύο δεκαετίες, υπολογίζει στον υπερεθνικισμό ως θεραπεία για τα εθνικά δεινά. Το κυβερνών κόμμα έχει λοιπόν εντείνει τις κινήσεις του κατά των Κούρδων, με φυλάκιση πολιτικών και δημοσιογράφων, στρατιωτικές εκστρατείες στο εξωτερικό και απαγορεύσεις συναυλιών και παραστάσεων στο εσωτερικό.
Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία έχει προφανώς ενθαρρύνει περαιτέρω τον κ. Ερντογάν. Επέτρεψε στην Τουρκία να παρουσιαστεί ως φίλη της Δύσης, κερδίζοντας επαίνους για τον έγκαιρο αποκλεισμό της Μαύρης Θάλασσας, ενώ συνεχίζει να επιδιώκει την κατασταλτική της ατζέντα. Επιπλέον, ωθώντας τη Σουηδία και τη Φινλανδία — που θεωρούνται ως από μακρού χρόνου καταφύγια Κούρδων μαχητών — προς το ΝΑΤΟ, ο πόλεμος έδωσε στην Τουρκία μια χρυσή ευκαιρία.
Εάν οι Ηνωμένες Πολιτείες πιέσουν τις δύο χώρες να αποδεχθούν τις απαιτήσεις της Τουρκίας, όπως έχει προτείνει ο υπουργός Εξωτερικών Antony Blinken, θα ήταν κάτι περισσότερο από μια αστυνομική νίκη. Θα ήταν ένας σπάνιος συμβολικός θρίαμβος. Οι βομβαρδισμοί και οι καλλιτεχνικές απαγορεύσεις δεν θα ήταν τίποτα σε σύγκριση με μια διεθνή παραδοχή, που επισφραγίστηκε από την πιο ισχυρή χώρα του κόσμου, ότι τα δικαιώματα των Κούρδων μπορούν να παραμεριστούν.
Είναι προκλητικό να βλέπουμε την Τουρκία ως ένα πολεμικό κράτος. Με το όνομα «ο ασθενής της Ευρώπης» στις τελευταίες ημέρες της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, η χώρα φαίνεται τώρα να είναι ο πολεμοχαρής της ηπείρου. Αλλά είναι λάθος να βλέπουμε τη χώρα μεμονωμένα. Η επιθετικότητα του κ. Ερντογάν δεν είναι μόνο δική του. Επιτρέπεται, ενθαρρύνεται και υποστηρίζεται από τις δυτικές χώρες, καθώς και τη Ρωσία.
Στην Τουρκία, αυτός είναι ένας προκλητικός ισχυρισμός: Οι αρχές θέλουν οι πολίτες τους και ο κόσμος να πιστεύουν ότι οι «ξένοι» και οι «εξωτερικές δυνάμεις» πάντα υποστήριζαν την κουρδική απόσχιση. Αυτή η αρκετά δημοφιλής αλλά πολύ στρεβλή αντίληψη της πραγματικότητας δεν λέει τίποτα για τα όπλα, την υλικοτεχνική υποστήριξη και τη συγκατάθεση που έχουν παράσχει άφθονα άλλες χώρες για τους φόνους Κούρδων.
Οι ΗΠΑ παρείχαν όπλα στους Κούρδους της Συρίας κατά τη διάρκεια του αγώνα τους ενάντια στο Ισλαμικό Κράτος. Αλλά αυτό υποσκελίζεται από την τεχνική ποιότητα και την ποσότητα στρατιωτικού εξοπλισμού που εξασφαλίζει η Τουρκία, η έδρα του δεύτερου μεγαλύτερου στρατού του ΝΑΤΟ, χάρη στο ότι είναι μέρος της δυτικής συμμαχίας.
Η αλήθεια είναι ότι η επιθετικότητα της Τουρκίας έχει βαδίσει χέρι-χέρι με την ανοχή του ΝΑΤΟ, ακόμη και με τη συνενοχή του. Δεν ωφελεί οι δυτικές χώρες να κάνουν μαθήματα στην Τουρκία ή η Τουρκία να παραπονιέται για δυτική υποκρισία: Είναι σε όλα αυτά μαζί. Ό,τι κι αν συμβεί με την επέκταση της συμμαχίας –είτε θυσιάζοντας τους Κούρδους στο βωμό της γεωπολιτικής σκοπιμότητας είτε όχι — αυτή θα πρέπει να είναι μια στιγμή ειλικρίνειας. Σε έναν κόσμο πολέμου, καμία χώρα δεν έχει το μονοπώλιο στη βία.
